İnsanda solunum sistemi, vücuda oksijen alımı ve karbondioksit atımı sürecini gerçekleştiren karmaşık bir yapıdır. Bu sistemin temel organları akciğerlerdir. Akciğerler, normal şartlarda pembemsi bir renge sahiptir, ancak hava kirliliği, sigara kullanımı gibi faktörler nedeniyle zamanla kararma eğilimindedir. Solunum sistemi, kandaki karbondioksit gazının oksijen gazı ile yer değiştirmesi esasına dayanır.

Burun ve ağız yoluyla dışarıdan alınan hava, yutak, gırtlak ve soluk borusundan geçerek akciğerlere ulaşır. Akciğerlerde bronşlar ve bronşçuklardan geçerek alveollere varır. Alveollerin iç yüzeylerinin nemli olması, gaz alışverişini kolaylaştırır. Oksijen alveollerden kana geçer ve kan tarafından hücrelere taşınır. Hücreler, oksijeni kullanarak enerji üretirler ve bu süreçte ortaya çıkan karbondioksit tekrar kana geçer. Karbondioksit, kılcal damarlar aracılığıyla alveollere geri döner ve ardından bronşçuk, bronşlar, soluk borusu, gırtlak ve yutaktan geçerek ağız veya burun yoluyla vücuttan atılır.

İnsanda solunum sistemi sırasında kullanılan organlar ve yapılar şunlardır:

Burun, solunum sisteminde dışarıyla bağlantılı olan bölgedir. Burun içindeki kıllar ve nemli yüzey, havadaki tozların tutulmasını sağlar. Ayrıca, burun içindeki nemli yüzey ve anatomik yapısı, soğuk havalarda havanın daha sıcak bir biçimde akciğerlere ulaşmasına yardımcı olur. Koku alma işlevi de burun içinde yer alan sinirler aracılığıyla gerçekleştirilir.

Yutak, ağız ve burun ile soluk ve yemek borusu arasındaki bağlantıyı kuran bölgedir. Bu bölge, tampon görevi görerek solunum ve sindirim sistemlerinin düzenli çalışmasını sağlar.

Gırtlak, solunum yolunun ses tellerinin bulunduğu bölgesidir. Solunum ve konuşma işlevlerinde önemli bir rol oynar.

Soluk borusu, yutak ile akciğerler arasındaki bağlantıyı sağlar. İç kısmı nemli ve tüylü yapıya sahiptir, bu sayede ağızdan kaçan toz ve benzeri maddelerin aşağı gitmesini engelleyerek balgam ya da öksürük yoluyla vücuttan atılmasını sağlar.

Akciğerler, göğüs kafesi içinde yer alan ve solunum sisteminin en önemli organlarıdır. Akciğerler, plevra adı verilen sağlam bir zar ile çevrilidir. Bu zar, akciğerleri dışarıdan gelen darbelere ve basınca karşı korur. Akciğerler, sağ akciğerde üç, sol akciğerde ise iki lob olmak üzere bölümlere ayrılmıştır. Bronşlar, akciğerlere ulaştıktan sonra daha ince dallara ayrılır ve bu ince dallara bronşçuk adı verilir. Bronşçuklar, hava keseleri ile sonlanır ve bu hava keselerine alveol denir. Alveoller, akciğerlerin yüzey alanını artırarak gaz alışverişini kolaylaştırır.

Solunum faaliyeti genellikle ağrısız, sessiz ve kolay bir şekilde gerçekleşir. Solunum sayısı bireyin yaşına göre değişiklik gösterir. Bebeklerde dakikada 30-40, çocuklarda dakikada 20-30 ve yetişkinlerde dakikada 10-15 defa solunum yapılır. Bu sayının altında bir solunum görülüyorsa, bir uzmana başvurmak gereklidir. Oksijenin az olduğu bir ortamda bulunmak, zamanla ciddi beyin hasarlarına yol açabilir.

Bir kazazedeyle karşılaşma durumunda, solunum yetmezliği olup olmadığını belirlemek önemlidir. Öncelikle nabzın atıp atmadığını kontrol etmek ve sürekliliği sağlamak gereklidir. Ardından, soluk yolunu açmak ve solunumun sürekliliğini sağlamak için gerekli önlemler alınmalıdır. Son olarak, solunum faaliyeti kontrol edilmeli ve uygun solunum ortamı sağlanmalıdır.