Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmeleri için solunuma ihtiyaçları vardır. Canlıların çoğu solunumunu oksijenle yaparken, bazı canlılar ise oksijensiz olarak solunum yaparlar. Karada yaşayan canlıların büyük bir çoğunluğu solunum için oksijene ihtiyaç duyar. Suda yaşayan canlılar da solunum olayını oksijenle gerçekleştirirler. Ancak, oksijenin memeli canlılarda solunuma yaradığı ve memeli canlıların akciğerleri vasıtasıyla oksijen aldığı bilinirken, suda yaşayan balıkların oksijenle solunum yapamayacağı düşünülür. Bu düşünce yanlıştır. Oksijenli solunum, sadece akciğerlerle değil, farklı yapılar ve organlarla da yapılabilir.

Suyun içerisinde belirli miktarda çözünmüş halde oksijen bulunur. Su altındaki canlılar, solunum olaylarını bu çözünmüş oksijenle gerçekleştirirler. Suyun içinde bulunan bu çözünmüş oksijen, akciğer solunumu yapan canlılar için uygun olmasa da, balıklar solungaç adı verilen organları sayesinde bu oksijeni vücutlarına alabilir ve solunum olayını gerçekleştirebilirler. Solungaç adı verilen bu yapı, balıkların ağız boşluklarından vücutlarının dışına doğru açılır. Solungaçların üzerinde solungaç yayları ve bu yayların üzerinde lamel adı verilen yapılar bulunur. Lamel yapısının üzerinde de balıkların kılcal kan damarları bulunur. Solungaç yardımıyla balıkların vücuduna oksijen alınması, lamel üzerinde bulunan bu kılcal damarlar sayesinde gerçekleşir.

Su altında yaşayan ve solungaç yapısına sahip olan balıklar, sürekli ağız yolu ile su alırlar ve ağızlarında bulunan bu suyu solungaç yardımıyla tekrar dışarıya bırakırlar. Balıkların yaptığı bu hareketler sonucunda ağızdaki su, dışarı bırakılmadan önce lamel yapısıyla temas eder. Lamel yapısı, kendisine temas eden su içerisindeki çözünmüş halde bulunan oksijen moleküllerini, difüzyon yolu ile üzerindeki kılcal damarlara iletir. Bu sayede balıkların yaşamları için gerekli solunum sağlanırken, balık vücudunun oluşturduğu karbondioksit gazı da dışarıya bırakılır. Solungaçların yardımı ile balık, yaşamsal faaliyetlerini bu döngü ile sağlar.

Balıklarda yaşamsal faaliyetlerin döngüsünü sağlayan solungaçların yapısı ve sayısı, balık türlerine göre değişiklik gösterebilir. Değişiklik gösterebilen solungaç yapılarının çalışma prensipleri aynıdır. Solungaçların aşırı çalışmasını engellemek ve suda az miktarda bulunan çözünmüş oksijenin vücuda yeterince alınmasını sağlamak için, solungaç yapısı balıklarda katmerli yapıdadır. Katmerli yapıda bulunan solungaçların bu yapısı sayesinde kılcal kan damarları daha fazla su ile temas eder ve balık vücuduna daha fazla oksijen girmesini sağlar.

Balıkların solunum sistemi, adaptasyon yetenekleri sayesinde çevresel değişikliklere uyum sağlayabilir. Örneğin, bazı balık türleri düşük oksijen seviyelerine sahip sularda yaşama yeteneğine sahiptir. Bu balıklar, daha büyük ve daha çok katmerli solungaç yapısına sahip olabilirler. Ayrıca, bazı balık türleri suyun yüzeyine çıkarak atmosferik oksijeni doğrudan soluyabilir. Bu tür balıklar, çift solunum sistemi olarak bilinen bir yapıya sahiptirler ve hem solungaçlarını hem de yüzey solunum organlarını kullanabilirler.

Balıkların solunum mekanizması, su sıcaklığı, tuzluluk oranı ve suyun pH değeri gibi çeşitli çevresel faktörlerden de etkilenir. Bu faktörler, suyun içindeki çözünmüş oksijen miktarını ve balıkların oksijen alımını doğrudan etkileyebilir. Bu nedenle, balıkların yaşadığı ortamın kalitesi, sağlıklı bir solunum süreci için oldukça önemlidir.